Ημερολόγιο π. Αλεξάνδρου Σμέμαν

Ημερολόγιο π. Αλεξάνδρου Σμέμαν

Τελικά, όλα είναι διαχρονικά στον Πεπτωκότα Κόσμο.

Δεύτερα, 7 Οκτωβρίου, 1974

Το Σάββατο, στο Σεμινάριο εορτάστηκε ή ετήσια Ήμερα Ορθόδοξης Παιδείας. Την περιμένει κανείς με ενδοιασμούς, άλλ' ό­ταν έρχεται, όταν αρχίζει -χαρά! Ένα τεράστιο πλήθος, λιακά­δα, εορταστικές τέντες. Λειτουργία με εκατοντάδες πιστούς. Αύ­τη είναι ή Εκκλησία: αισθάνεσαι τη χαρά να διαλύεσαι στη ζωή της. Πέρασα όλη τη μέρα όρθιος, χαιρετώντας, αγκαλιάζοντας, καλωσoρίζοντας - καί κατά κάποιο τρόπο δεν αισθάνθηκα κούραση.

Αν καί ό καθένας μας, ως άτομο, ίσως είναι αδύναμος καί ανεπαρκής, όταν όμως είμαστε πολλοί αισθανόμαστε το ανακλώ­μενο φως - μοναδικό στον κόσμο -της αγάπης του Χρίστου. Ρώσοι ,Άραβες, Έλληνες, Ουκρανοί: που άλλου θα συναντηθούν πα­ρά «εν Χριστώ»; Αύτη είναι ή δύναμη καί ή μοναδικότητα αυ­τής της μέρας.

Χθες γιορτάσαμε τα γενέθλια της Λ. Πήγαμε στο Μπάτερυ Πάρκ, στο Μανχάταν, καί απολαύσαμε ένα ζεστό, σχεδόν καλο­καιριάτικο, ηλιοβασίλεμα. Το άγαλμα της Ελευθερίας καί τα μι­κρά νησιά στο χρυσαφένιο φως της θάλασσας, όπως στη Βενε­τία. Μερικοί ηλικιωμένοι, άνδρες καί γυναίκες, κάθονταν στα πα­γκάκια. Κατόπιν αρκετά τυχαία, από περιέργεια θα έλεγα, δειπνήσαμε σ' ένα αρμένικο εστιατόριο. Καί θυμηθήκαμε το Παρίσι, το ρώσικο εστιατόριο, το ρώσικο Παρίσι – τα παιδικά μας χρόνια.

Διαβάζοντας τίς εφημερίδες, βλέπουμε την αυξανόμενη κρίση του Δυτικού κόσμου. Κρίση στην Πορτογαλία, χάος στην Ιταλία, άριστερίστικες νίκες στίς Παρισινές εκλογές. Είμαι πολύ εκνευ­ρισμένος, όχι τόσο με την Αριστερά, όσο με την τεράστια χρεωκοπία της «Δεξιάς» πού γέννησε αυτή τη σύγκρουση, αυτό το αδιέ­ξοδο, με μια ολοκληρωτική έλλειψη ονείρων καί ιδανικών. Ή πνι­γηρή πλήξη του καπιταλισμού, του καταναλωτισμού, ή ηθική χυ­δαιότητα του κόσμου πού αυτός δημιούργησε. Όμως αυτό πού προσφέρεται ως «υποκατάστατο» είναι ακόμη χειρότερο. Οι ένο­χοι είναι αυτοί οι οποίοι, έχοντας τη δύναμη καί τίς ευκαιρίες, έ­χουν οδηγήσει τον κόσμο σ' αδιέξοδο.

Ελευθερία; Ό καπιταλισμός την υποβιβάζει σ' ελευθερία του κέρδους. Ή ουσιαστική αμαρτία της δημοκρατίας είναι ό δεσμός της με τον καπιταλισμό. Ό καπιταλισμός χρειάζεται την ελευθε­ρία, την οποία εγγυάται ή δημοκρατία, αλλά αυτή ή ελευθερία βρί­σκεται εκεί καί τότε προδίδεται καί παραμορφώνεται από τους καπιταλιστές. Ό φαύλος κύκλος του Δυτικού κόσμου είναι ή δημοκρατία δίχως ηθική -τουλάχιστον έτσι νομίζω.

Ή επιλογή είναι τρομακτική: μια τρομερή «Δεξιά» ή μια ακό­μη φοβερότερη «Αριστερά» - καί οι δύο εμφορούνται από την ίδια απαξίωση για τον άνθρωπο καί τη ζωή. Φαίνεται πώς δεν υ­πάρχει τρίτη επιλογή, ή οποία προφανώς θα πρέπει να είναι ή χριστιανική. Άλλα οι ίδιοι οι Χριστιανοί διαιρούνται σε δεξιούς καί αριστερούς, δίχως καμιά άλλη ιδέα.

Ευλογημένο ζεστό φθινόπωρο, υπέροχη ομορφιά της αρχής του φθινοπώρου, των μισοκιτρινισμένων φύλλων, ενός χρυσαφένιου φωτός της δημιουργίας του Θεού.

Τρίτη, 8 Οκτωβρίου, 1974

«...ότι δυσκόλως πλούσιος...». Είναι αρκετά σαφές πώς στο κέντρο του Χριστιανισμού βρίσκεται ή άποταγή του πλούτου, κά­θε πλούτου. Ή ομορφιά της πτώχειας! -υπάρχει φυσικά καί ή ασχήμια της φτώχειας, αλλά υπάρχει καί ή ομορφιά της.

Ό Χριστιανισμός φωτίζεται μόνο από την ταπείνωση, από μια «πτωχεία» της καρδιάς. Ή φτώχεια δεν συνίσταται πάντα στην έλλειψη κάποιου πράγματος -αυτή είναι ή ασχήμια της -αλλά στο, να ικανοποιείται κάποιος με ό,τι υπάρχει.

Τετάρτη, 9 Οκτωβρίου, 1974

Χθες συναντήθηκα μ' έναν νέο άνθρωπο πού ήρθε για να συ­ζητήσει το βιβλίο μου, «Για να ζήσει ό Κόσμος». Είναι φανερό πώς το είχε διαβάσει πολλές φορές, είχε υπογραμμίσει το κείμενο, εί­χε κρατήσει σημειώσεις στα περιθώρια. Είχε ερωτήματα για τον συμβολισμό της ζωής, για την πραγματικότητα, κ.λπ. Βρίσκω δύ­σκολο να εξηγήσω πώς ό Χριστιανισμός - ή Εκκλησία - είναι ή μόνη γνήσια συνάντηση με την Πραγματικότητα του Θεού, καί συ­νεπώς την πραγματικότητα των πάντων. Γι' αυτό ό Χριστιανισμός είναι μυστηριακός. Το μυστήριο είναι αποκάλυψη, συνάντηση, γνώση, κοινωνία.

Άκουσα στην τηλεόραση τον λόγο του Προέδρου για τον πληθωρισμό. Αυτό πού κανείς δεν λέει, καί προφανώς δεν καταλα­βαίνει, είναι πώς ό «πληθωρισμός» στην εποχή μας είναι πάνω άπ' ολα μια πνευματική, ψυχολογική κατάσταση, μια μορφή συ­νείδησης. Όλόκληρος ό κόσμος έχει γίνει «πληθωριστικός»: πλη­θωρισμός λόγων, αισθημάτων, πληθωρισμός στη σχέση με τη ζωή. Ό πληθωρισμός είναι ή κατάσταση του βατράχου, ό όποιος άρχίζει να φουσκώνει καί στο τέλος σκάει (σχετικό παραμύθι).

Όταν αρχίζουμε ν' αποκαλούμε τον επιστάτη ενός μαγαζιού «μηχανι­κό συντήρησης», αυτό είναι πληθωρισμός. Καί όταν ό αέρας πού αναπνέουμε είναι γεμάτος από πληθωρισμό, τότε καταστρέφε­ται ή ζωή. Αν τα πάντα είναι ένα ψέμα, αν τα πάντα είναι μια α­τέλειωτη υπερβολή, μια παραμόρφωση κι ένα φούσκωμα, δεν υ­πάρχει πλέον μέτρο, ούτε μετριοπάθεια σε τίποτε. Γιατί πρέπει μια τιμή ν' αυξηθεί κατά 3 λεπτά, όταν μπορεί ν' αυξηθεί κατά ένα δολλάριο -πράγμα πού γίνεται αποδεκτό! Πρέπει να ξεκι­νήσουμε όχι μ' έναν οικονομικό, αλλά μ' έναν πνευματικό αγώνα -έναν αγώνα κατά του πληθωρισμού -ως συνθήκη της καρδιάς καί του νου.

Θυμάμαι τον καιρό της νεότητας μου, όταν πηγαίνοντας στην εκκλησία μέσα στο χρυσαφένιο πρωινό φως, δοκίμαζα μια αιφνί­δια εισβολή, ένα άγγιγμα από μια μυστηριώδη μακαριότητα. Καί όλη ή ζωή μου, βαθιά μέσα μου, υπήρξε μια αναζήτηση αυτής της επαφής, αυτής της μακαριότητας. Να την αισθανόμουν ξανά! Τα υπόλοιπα είναι όλα σχετικά, υποχρεωτική εργασία. Πρέπει να φο­βόμαστε τον σχετικισμό. Επειδή όμως υπάρχει ένα απόλυτο, τα πάντα στο φως του γίνονται σχετικά. Αν υπάρχει Θεός, δεν χρειά­ζονται οί αρχές μου -αρκεί ό Θεός. Αν δεν υπάρχει, τότε οι αρ­χές (principles) δεν μας σώζουν από τίποτε, ούτε δημιουργούν τί­ποτε.